Przykładowe ćwiczenia słuchu fonematycznego:
1. Ćwiczenia na materiale bezliterowym – ćwiczenia słuchowe i rytmiczne:
-
Rozpoznawanie dźwięków i szmerów (przesypywanie różnych materiałów sypkich: piasek, kamienie, żwir;
-
Eksponowanie dźwięków charakterystycznych dla różnych pojazdów, głosów zwierząt , sprzętu gospodarstwa domowego, rozpoznawanie dźwięków różnych instrumentów…)
-
Odtwarzanie przez dziecko słyszanego rytmu przy pomocy wystukiwania np. patyczkiem o bębenek, wyklaskiwania, wytupywania.
-
Odgadywanie odgłosów docierających zza zasłony (przelewanie wody, rozdzieranie papieru, przesuwanie krzesła, gwizd czajnika, brzęk kluczy…)
-
Rozpoznawanie melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie.
Ćwiczenia na materiale literowym:
•Wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach:
– słuchanie wypowiedzi o prostej treści, np. ,,To kotek. On pije mleko”, a następnie rysowanie przez dziecko tylu kółek (kresek), ile jest zdań.
– układanie zdań przez dziecko na podstawie ilości patyczków (patyczki oznaczają słowa) np. I I I I Ala ma małego brata.
– zabawa w dopowiadanie brakującego słowa w zdaniu (np. gruszka jest żółta, a wiśnia…)
•Wyodrębnianie sylab w słowach:
– zabawa w poszukiwanie przedmiotów, których nazwy zaczynają się od – ,,sza” (szalik , szafa …)
– wybieranie obrazków w nazwach, w których jest sylaba – ,,ro”(rower, krowa, korona …)
– zabawa w sklep: dziecko podchodzi do stolika, na którym leży dużo przedmiotów. Poleca się mu ,,kupić” przedmioty, których nazwa zaczyna się od np. ,,bu” (budyń, burak …)
– wyszukiwanie słów rozpoczynających się na daną sylabę, np. ,,ma”
– wyszukiwanie słów kończących się na daną sylabę: np. ,,ki”( wor-ki, lal-ki …)
– łańcuch sylabowy: dziecko wypowiada dwusylabowy wyraz, dzieli go na sylaby, druga sylaba staje się początkiem nowego wyrazu np. wa- ta, ta-ma.
•Podział wyrazów na sylaby (analiza sylabowa):
– dziecko nazywa obrazki, a następnie dzieli je na sylaby i liczy
– analiza z podskokami – podajemy dziecku wyraz, a jego zadaniem jest podzielić go na sylaby, po wymówieniu każdej z nich musi podskoczyć np. balony – ba ( podskok) lo (podskok) ny (podskok)
•Wybieranie i segregowanie przedmiotów oraz obrazków na podstawie dźwiękowych właściwości ich nazw:
– zabawa w „urwane słowa” – wypowiadamy wyrazy, w których nie ma pierwszej głoski np. …górek, …ułka, …asło, a dziecko musi powiedzieć cały wyraz
– dziecko wskazuje przedmioty, których nazwy rozpoczynają się od tego samego dźwięku lub tej samej sylaby;
– segregowanie obrazków; rozkładamy obrazki z dwóch grup np.(s-sz), a dziecko ma ułożyć je w dwóch szeregach np. s- sałata, samolot, słoń sz- szafa, szal, szyny.
– zabawa ,,Kto powie ?” – wyszukiwanie słów na daną głoskę np. ,,t” ( tata, torba, taca, tory …)
– zamiana słów: ,,zmień ostatnią lub pierwszą głoskę tak, aby powstało nowe słowo: nos – ,,s” na ,,c” – noc
– wyszukiwanie słów, które kończą się taką samą głoską
– wysłuchiwanie w jakim miejscu słychać np.głoskę „p” , na początku, w środku czy na końcu wyrazu koper, parasol, praca